Sprawozdanie z przebiegu hospitacji w Biurze Pełnomocnika ds. Integracji landu Brandenburgii
Alicja Magierska, Damian Piechaczek
W ramach wyjazdu naukowego do Niemiec w dniach 21 - 26. października br. odbyliśmy trzydniową hospitację (22-24.10.2007) w Biurze Pełnomocnika ds. Integracji (Integrationsbeauftragte) przy Ministerstwie Pracy, Polityki Socjalnej, Zdrowia i Rodziny (Ministerium für Arbeit, Soziales, Gesundheit und Familie) Landu Brandenburgii w Poczdamie. Obecnie funkcję Pełnomocnika ds. Integracji pełni prof. Karin Weiss. Do niedawna instytucja ta nosiła nazwę Pełnomocnika ds. Cudzoziemców (Ausländerbeauftragte), lecz, w związku ze zmianą sposobu rozpatrywania problemów związanych z polityka migracyjną, przemianowano ją na Pełnomocnika ds. Integracji.
Do głównych zadań Pełnomocnika należy doradzanie rządowi Brandenburgii w sprawach związanych z polityką migracyjną - w szczególności: z polityką integracji imigrantów oraz tworzeniem prawodawstwa dotyczącego przyznawania stałego pobytu cudzoziemcom, azylu itp. Poza tym Biuro zajmuje się wspieraniem społecznej partycypacji imigrantów, która ma na celu ich lepszą integrację w społeczeństwie brandenburskim. Poza tym promuje inicjatywy mające na celu zwalczanie rasizmu, ksenofobii i antysemityzmu oraz popieranie porozumienia między kulturami. Do innych działań Biura należy wspieranie jednostek, stowarzyszeń, organizacji pozarządowych oraz instytucji działających w obszarze polityki migracyjnej - związków skupiających członków społeczności lokalnych, organizacji świadczących pomoc materialną i prawną migrantom, etc.
W celu udzielania pomocy w budowaniu w Brandenburgii spójnego społeczeństwa obywatelskiego, Biuro Pełnomocnika angażuje się w działania ukierunkowane na integrację przybyszów. W związku z tym zajmuje się projektowaniem i wdrażaniem środków umożliwiających i wspierających trwałą integrację imigrantów. Wspiera organizacje pomocowe i samo służy pomocą migrantom i uchodźcom przebywającym na terenie landu. Prowadzi także program monitoringu integracji cudzoziemców, w związku z czym publikuje analizy, studia, broszury informacyjne, itp., związane z problemami adaptacji migrantów.
Pełnomocnik ds. Integracji pełni funkcję wnioskodawcy i doradcy w Komisji Przypadków Wyjątkowych (Härtefallkommission). Komisja ta jest gremium powołanym przez rząd Brandenburgii, jednakże niezależnym od innych instytucji krajowych. Zajmuje się ona konkretnymi przypadkami cudzoziemców, wobec których orzeczono przymus deportacji z Niemiec. Bada je na okoliczność wystąpienia szczególnych powodów, dla których deportacja nie może zostać przeprowadzona (np. kwestie humanitarne, zdrowotne, etc.), a które usprawiedliwiają dalszy pobyt na terenie Niemiec. Pełnomocnik przedkłada Komisji dane przypadki oraz opiniuje poszczególne wnioski.
Kolejnym ważnym obszarem zaangażowania Biura Pełnomocnika ds. Integracji jest działalność antydyskryminacyjna. Do jego zadań należy znoszenie barier o charakterze dyskryminacyjnym na płaszczyźnie indywidualnej i instytucjonalnej. Poza tym - wraz z istniejącą od 1999 roku Agencją ds. Zwalczania Dyskryminacji (Antidiskriminierungsstelle) - realizuje projekty rozwoju i wdrażania metod walki z dyskryminacją. Służy także jako punkt pomocy i konsultacji dla osób dotkniętych dyskryminacją.
Jednym z ważniejszych zadań Biura Pełnomocnika ds. Integracji jest koordynowanie projektu "Zivile Brücken - Mosty Społeczne". W ramach Biura zajmują się nim trzy osoby - panie Anke Zwink, Karolina Miller (pochodzenia polskiego, opiekunka naszej praktyki) oraz pan Karl-Heinz Grollmisch. Projekt ten został opracowany przez Biuro. Jego celem jest ułatwienie wzajemnej wymiany gospodarczej, społecznej i kulturalnej między Brandenburgią a Polską. Cel ten ma zostać osiągnięty poprzez zwalczanie wzajemnych stereotypów i uprzedzeń wynikających z zaszłości historycznych oraz lęków związanych z obecną sytuacją obu krajów (np. obawą Niemców przed zalewem taniej siły roboczej z Polski). Pięć sekcji projektu kierowanych jest do różnych grup odbiorców: do dziennikarzy (partnerami Biura są tutaj Polsko- Niemiecki Klub Dziennikarzy "Pod Stereo- Typami" oraz regionalne media), sekcja "Po śladach - stara i nowa mała ojczyzna" - kierowana do nauczycieli, pracowników muzeów, członków stowarzyszeń zrzeszających byłych mieszkańców dawniej niemieckich ziem (partnerzy: Polsko- Niemieckie Stowarzyszenie Brandenburgii, Rada Seniorów Landu Brandenburgii, lokalne inicjatywy polskie i niemieckie); "Porozumienie ponad granicami w szkoleniach dla policji" - szkolenia dla funkcjonariuszy policji z Brandenburgii, Polski, Czech i Słowacji; "Uwrażliwianie międzykulturowe" - kierowana do pracowników administracji państwowej, w celu polepszenia ich komunikacji z osobami obcego pochodzenia oraz sekcja "Edukacja zawodowa i dokształcanie w regionie nadgranicznym po rozszerzeniu UE".
Podczas naszej praktyki mieliśmy okazje zapoznać się z praktycznym wymiarem działań Biura ds. Integracji. Uczestniczyliśmy w przygotowywaniu przez pracowników Biura konferencji "Regionalkonferenz Ost in Potsdam", związanej z Europejskim Rokiem Równych Szans dla Wszystkich, a której zakres tematyczny dotyczył: dostępu do wykształcenia, rynku pracy, specyficznego położenia mieszkańców niemieckich landów wschodnich w konkurencji o lepsze miejsca pracy, etc. Udział w tym przedsięwzięciu umożliwił nam poznanie zadań i problemów związaną z organizacją takich konferencji. Zauważyliśmy, iż głównymi trudnościami, z którymi borykało się Biuro Pełnomocnika ds. Integracji były drobne niedociągnięcia organizacyjne.
Braliśmy także czynny udział w pracach zespołu Biura Pełnomocnika ds. Integracji. Polegało to na przykład na sprawdzaniu informacji na temat sytuacji w Polsce uchodźców z krajów Federacji Rosyjskiej (w szczególności z Czeczenii). Czeczeni, trafiający do Niemiec po nielegalnym przekroczeniu granicy z Polską, zgodnie z prawem Unii Europejskiej muszą zostać deportowani z powrotem do RP. By tego uniknąć, powołują się na panujące w polskich ośrodkach dla uchodźców fatalne warunki oraz zły dostęp do służby zdrowia. Prawnicy współpracujący z Biurem, którzy zajmują się udzielaniem porad dla takich osób potrzebują informacji, jak jest rzeczywista sytuacja uchodźców czeczeńskich w Polsce i czy warunki w ośrodkach są jedynymi powodami ich wyjazdów na Zachód.
Innym istotnym zadaniem była weryfikacja materiałów statystycznych dotyczących studentów polskich, a dokładnie ich nastawienia dotyczącego pracy i zamieszkania w Niemczech i Brandenburgii. Naszym celem było uzyskanie danych mających pomóc w przyciągnięciu wysoce wykwalifikowanych polskich pracowników do Brandenburgii. Ciekawym zadaniem było sprawdzenie, jak w Polsce implementowane jest prawo unijne przeciwdziałające dyskryminacji. Uzyskanie takich informacji wiązało się z nawiązywaniem kontaktu z rozmaitymi polskimi urzędami, m.in. z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej.
Opiekę nad nami z ramienia Biurze Pełnomocnika ds. Integracji sprawowała pani Karolina Miller. Zarówno pani Miller, jak i pani Pełnomocnik Karin Weiss oraz inni członkowie zespołu Biura odnieśli się do nas bardzo przyjaźnie. Mimo braku czasu spowodowanego organizacją wyżej opisanej konferencji pracownicy Biura chętnie udzielali nam wyczerpujących informacji na temat jego funkcjonowania, zadań, problemów, etc. Jesteśmy zdania, iż hospitacja w Poczdamie oraz cały wyjazd naukowy do Niemiec przyczynił się do naszego intelektualnego rozwoju i poszerzenia naszych horyzontów myślowych, a zarazem był dobrą okazją do zwiedzenia Berlina i Poczdamu.
Damian Piechaczek
