Sprawozdanie z wizyty w Jakob-Kaiser-Haus oraz ze spotkania z reprezentantami frakcji Unia Chrześcijańsko - Demokratycznej (Christlich Demokratische Union Deutschlands) w Bundestagu
Partia Unii Chrześcijańsko - Demokratycznej (Christlich-Demokratische Union, CDU) Niemiec została założona w 1945 roku przez Konrada Adenauera. Do momentu zjednoczenia Niemiec w obu państwach niemieckich funkcjonowały odrębne jej organizacje. Partia znajdowała się nieprzerwanie u władzy od momentu powstania Republiki Federalnej Niemiec w 1949 r. do roku 1969, a następnie w latach 1982 - 1998. Od 2005 r. CDU/CSU rządzą wspólnie z Socjaldemokratyczną Partią Niemiec (SPD), tworząc tak zwaną wielką koalicję. Na czele rządu stoi chadecka kanclerz Angela Merkel. Polityka partii w latach 80. skupiała się głównie na problemie zjednoczenia Niemiec, do którego doszło w 1990 roku. Rządy partii przyczyniły się również do poprawy stosunków z sąsiadami, głównie z Francją, ale także i Polską. Partia określa się mianem centrowej, w swym programie nawiązuje do zasad konserwatyzmu i chrześcijaństwa. CDU nie istnieje w Bawarii. W tym kraju związkowym działa partia o podobnym charakterze - Unia Chrześcijańsko - Społeczna (Christlich Soziale Union). Na szczeblu ogólnokrajowym partie te współdziałają ze sobą, występując jako CDU/CSU.
Obecnie CDU rządzi lub współrządzi w następujących krajach związkowych RFN: Badenii - Wirtembergii, Brandenburgii, Bremie, Hamburgu, Hesji, Dolnej Saksonii, Nadrenii Północnej - Westfalii, w Kraju Saary, Saksonii, Saksonii Anhalt, Szlezwiku - Holsztynie i Turyngii.
W trakcie naszego pięciodniowego pobytu w Berlinie mieliśmy okazję spotkać się z szefem działu planowania frakcji chadeckiej w Bundestagu Markiem Speichem. Do spotkania doszło 24 października 2006 r. w Jakob-Kaiser Haus1, w którym mieszczą się biura posłów Bundestagu. Najpierw zostaliśmy oprowadzeni po budynkach Jakob-Kaiser-Haus oraz Reichstagu przez współpracownika M. Speicha - Jana Bittnera, który opowiedział nam bardzo dokładnie ich historię. Miłym zaskoczeniem było, iż nie musieliśmy stać w dwugodzinnej kolejce przed budynkiem, tylko zostaliśmy wprowadzeni "od kuchni". Spotkaniu towarzyszyła sympatyczna atmosfera, przygotowano dla nas był niewielki poczęstunek.
Dr Speich opowiedział nam pokrótce, ale jednocześnie bardzo przejrzyście o tym, jak wygląda tygodniowy plan zajęć frakcji CDU/CSU w niemieckim parlamencie oraz na czym polega i jak przebiega proces decyzyjny wewnątrz frakcji.
Decyzje w ramach frakcji podejmowane są na trzech głównych szczeblach:
- zarządu kierowniczego ( geschäftsführender Vorstand)
- sekretarzy w parlamencie (parlamentarische Geschäftsführer)
- przewodniczącego frakcji (Fraktionsvorsitzender).
Frakcja liczy obecnie 226 członków. Podzielona jest ponadto na grupy robocze zajmujące się poszczególnymi dziedzinami, np. polityką rozwoju, europejską, obrony. Bardzo dużą rolę odgrywają reprezentacje krajów związkowych (Landesgruppen) takich jak Nadrenia Północna-Westfalia czy Bawaria, z których każda zasila liczebność frakcji aż 46 posłami. Do spotkań pomiędzy przedstawicielami landów dochodzi zawsze w poniedziałkowe wieczory, w Berlinie właśnie. Wiadomości z takiego posiedzenia przesyłane są do wszystkich posłów, tak aby we wtorek, na zebraniu całej frakcji znany był już podstawowy porządek obrad.
We wtorek rano mają miejsce posiedzenia grup roboczych, podczas których, w zależności od grupy, dyskutowane są kwestie związane z polityką zagraniczną, gospodarczą, rozwoju czy też kwestie społeczne. Wtedy podejmowane są również projekty ustaw i inicjatyw na dany tydzień. Często na takie zebrania zapraszani są różni goście oraz przedstawiciele poszczególnych ministerstw, którzy jako eksperci opiniują sprawy z ważnych dziedzin politycznych.
We wtorkowe w południa mają miejsce tak zwane "Kauder-Runden"2, spotkania kręgu kierownictwa frakcji, w trakcie których jest omawiany plan pracy; ewentualne kwestie sporne wewnątrz partii, trudności występujące podczas opracowywania projektów. Bardzo ważne jest wypracowywanie kompromisów, gdyż stosunkowo częstym zjawiskiem są napięcia pomiędzy na przykład grupą zajmującą się gospodarką a grupą odpowiedzialną za kwestie pracy i polityki socjalnej. Jeżeli problematyczna kwestia zostanie ostatecznie rozpatrzona pozytywnie, to do planu dnia wchodzi dyskusja o przedłożeniu projektu ustawy, jeśli nie, zostaje ona przełożona na kolejny tydzień.
Następnym punktem wtorkowego planu dnia jest posiedzenie całej frakcji, na którym obecność jest obowiązkowa i każdy musi się wpisać na listę obecności. Frakcje wszystkich partii rozpoczynają je w tym samym czasie - o godzinie 13.00. Na takim posiedzeniu omawiane są najważniejsze sprawy z całego tygodnia. Spotkanie to zaczyna się zawsze od sprawozdania przełożonego o politycznym położeniu partii, a następnie poruszane są inne kwestie. Mogą one być przedstawiane przez członków zarówno frakcji, jak i rządu. Niektóre projekty są jedynie dyskutowane na forum parlamentu. Jako przykład M. Speich podał "Białą Księgę". Ten dokument zwierający wytyczne niemieckiej polityki bezpieczeństwa ostatni raz był zmieniany 12 lat temu, w 1994 roku. Obecnie toczą się debaty w celu jego uaktualnienia i uzupełnienia wobec nowej sytuacji międzynarodowej i roli Niemiec. Jest on jako dokument rządowy uchwalany na posiedzeniach gabinetu.
Jednak w większości przypadków kwestie ważne w postaci ustaw uchwalane są robią to posłowie. Wtedy następuje głosowanie frakcji o przedłożeniu projektu ustawy pod obrady Bundestagu. Tutaj z kolei dr Speich posłużył się przykładem dyskutowanej wówczas głośno w całych Niemczech reformy zdrowia. Sam jej projekt liczy ponad 500 stron zawierających bardzo dużo szczegółowych regulacji.
W środę obradują komisje. Grupy robocze zbierają członków tylko jednej frakcji, komisje z kolei jednoczą posłów wszystkich frakcji w jeden zespół. I tak na przykład każda partia ma komisję do spraw zagranicznych, i właśnie w środę dochodzi do spotkania członków danej grupy wszystkich partii w komisjach Bundestagu. Tutaj jeszcze raz, tym razem jednak ponadpartyjnie, przedyskutowywane są projekty ustaw, w szczególności te, które już raz były omawiane w parlamencie.
Środa jest też dniem, kiedy odbywają się posiedzenia gabinetowe, na których opracowywane są projekty różnych ustaw, które w Niemczech w ponad 80 % pochodzą właśnie od rządu. Następnie są one skierowywane do złożonej z przedstawicieli krajów związkowych Rady Związkowej (Bundesrat), która ma czas 6 tygodni na wypracowanie stanowiska wobec przedłożonego projektu. Jeśli jest ono pozytywne, projekt taki skierowywany jest do komisji, gdzie praca nad nim może trwać nawet wiele miesięcy.
Czwartek i piątek są tzw. dniami plenarnymi, w czasie których projekty ustaw, na które się zgodzono, są przedstawiane i dyskutowane w Bundestagu. Ponieważ porządek obrad jest naprawdę bardzo obszerny, nierzadko więc takie posiedzenie plenarne przeciąga się nawet do późnych godzin wieczornych.
W piątkowe popołudnia wszystkie punkty planu tygodniowego są przeważnie omówione. Wówczas posłowie powracają do swoich okręgów wyborczych, aby zająć się swoimi codziennymi obowiązkami. Po bardzo ciekawym wykładzie na temat funkcjonowania niemieckiego parlamentu nadszedł czas na pytania i na pamiątkowy wpis dla całej naszej grupy.
Fot. Mark Speich (z prawej) oraz jego asystent Jan Bittner
Opracowanie:
Sylwia Dec
Irmina Łapa
1. Por. http://www.bundestag.de/bau_kunst/virtuelle_rundgaenge/hotspot30.html
2. Volker Kauder jest od 2005 r. przewodniczącym frakcji CDU/CSU w Bundestagu.