I Zjazd Niemcoznawców - relacja - Zakład Badań Niemcoznawczych

I Zjazd Niemcoznawców - relacja

Sprawozdanie z I. Zjazdu Niemcoznawców w Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy′ego Brandta, Wrocław, 9-11 V 2010

W dniach 9-11 V 2010 r. na zaproszenie Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy&prim;ego Brandta przybyło do Wrocławia ponad dwustu gości z Polski, Niemiec, Francji, Ukrainy, Kanady i Izraela. Kryterium doboru uczestników konferencji było zainteresowanie szeroko pojętą problematyką niemiecką, wyrażane w badaniach naukowych, pracy dydaktycznej, aktywności politycznej czy publicystycznej. W rezultacie do stolicy Dolnego Śląska przybyli przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych: politolodzy, medioznawcy, historycy, ekonomiści, filozofowie i germaniści oraz inni znawcy problematyki niemieckiej: dziennikarze, politycy, przedstawiciele urzędów państwowych, fundacji i innych organizacji. W ramach licznych i zróżnicowanych tematycznie paneli uczestnicy konferencji dyskutowali o historii, teraźniejszości i przyszłości Niemiec, zwłaszcza w kontekście ich stosunków z Polską oraz ze szczególnym uwzględnieniem pozycji RFN w Unii Europejskiej.

Ceremonię otwarcia I Zjazdu Niemcoznawców, zorganizowaną 9 V 2010 r. w Auli Leopoldyńskiej, wypełniły przemówienia JM Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego prof. Marka Bojarskiego, Prezydenta Wrocławia Rafała Dutkiewicza, Dyrektora Wydziału Współpracy z Zagranicą w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego pani Teresy Lis-Pieńkowskiej, Konsula Generalnego RFN we Wrocławiu Bernharda Brasacka oraz Dyrektora Departamentu ds. Krajów Północnych DAAD pani Annette Julius. W swoich wystąpieniach wyrazili poparcie dla cennej inicjatywy, jaką jest Zjazd Niemcoznawców, zaznaczyli trafność wyboru miejsca spotkania oraz podkreślili wagę i znaczenie rozwoju współpracy międzynarodowej. Każdy z polskich prelegentów zwrócił uwagę na niezwykle ożywiony charakter współpracy reprezentowanych przez nich instytucji (Uniwersytetu Wrocławskiego, Urzędu Marszałkowskiego oraz Urzędu Miasta Wrocławia) z Niemcami. Słowa uznania dla Polski jako zaufanego partnera RFN w Europie padły również z ust przedstawicielki DAAD oraz od niemieckiego konsula, który odczytał skierowany do uczestników konferencji list minister Cornelii Pieper - koordynatora rządu RFN ds. współpracy polsko- niemieckiej.

Zagadnienia dysproporcji i nierówności oraz nieadekwatności wzajemnego postrzegania w stosunkach polsko-niemieckich stały się jednym z tematów podjętych w ramach pierwszej dyskusji panelowej, zatytułowanej: Polska-Niemcy-Europa. Drugi panel przeprowadzony w dniu otwarcia I Zjazdu Niemcoznawców odbył się pod hasłem Moje Niemcy. Moi Niemcy i był poświęcony książce pod redakcją prof. Huberta Orłowskiego o tym samym tytule (podtytuł: Odpominania polskie).

Od poniedziałku 10 V 2010 r. zaplanowane referaty wygłaszane były w ramach równoległych sekcji tematycznych. W pierwszym bloku, zorganizowanym w godzinach od 9:00 do 12:00, zainicjowano sześć różnorodnych tematycznie spotkań. Przebiegały one pod hasłami: Tematyki niemieckiej w polskiej szkole, Współczesnych debat polsko-niemieckich i metod ich badania, Tożsamości politycznej: Niemiec między tożsamością narodową i ponadnarodową, Formy radykalizmu politycznego [i walki z nim] w zjednoczonych Niemczech, Transferu kulturowego: Czy i czym inspirują nas Niemcy? oraz Międzynarodowych badań niemcoznawczych - spojrzenia z zewnątrz.

Popołudniowe sekcje tematyczne poświęcone zostały zagadnieniom szczegółowym, związanym zwłaszcza z obecnością Polski i Niemiec w UE i ich współpracy w strukturach integracji europejskiej. Akcent w referatach i dyskusjach położony został na sprawy bieżącej polityki, na przykłady kooperacji oraz przejawy nieporozumień i konfliktów w obustronnych relacjach. Tytuły sekcji - Niemcy i Polska w Unii Europejskiej: Potencjał konfliktów i możliwości porozumienia, Polsko-niemieckie transgranicza - od utraconych ojczyzn/ziem odzyskanych do euroregionów, Jak bardzo "zjednoczone" są Niemcy 20 lat po zjednoczeniu?, Problemy funkcjonowania społeczeństwa wielokulturowego w Niemczech, Niemcy między Wschodem i Zachodem. Tożsamości, pamięci, polityce historycznej, Problemy badawcze niemcoznawstwa: badania porównawcze, interdyscyplinarne oraz interkulturowe, Wiek XX - wiek skrajności - wiek "niemieckich katastrof" oraz Niemcy i ich sąsiedzi - historia wzajemnych kontaktów/oddziaływań i wyzwania przyszłości - były jednocześnie hasłami wywoławczymi ożywionych dyskusji, w których nie sposób było uniknąć odwołań do przeszłości i doświadczeń historycznych.

Drugi dzień zjazdu niemcoznawczego zwieńczyły dwie imprezy towarzyszące. W kamienicy ,,Pod Złotym Słońcem" zorganizowano wieczór autorski z Władysławem Bartoszewskim - autorem wydanej w tym roku książki "O Niemcach i Polakach. Wspomnienia. Prognozy. Nadzieje". Niemal równolegle odbył się Panel dyskusyjny mediów, w którym uczestniczyli znani dziennikarze, m. in.: Filip Gończak ("Newsweek", Warszawa), Barbara Coellen ("Deutsche Welle", Köln), Basil Kerski ("Dialog", Berlin), Michał Kokot ("Gazeta Wyborcza", Wrocław) oraz Piotr Semka ("Rzeczpospolita", Warszawa).

Na wtorkowe przedpołudniezaplanowano tym razem trzyrównoległe spotkania tematyczne. Elementem wspólnym wystąpień i podejmowanych dyskusji była polityka zewnętrzna i wewnętrzna Niemiec. Referenci prezentowali wiedzę z tego zakresu w ramach sekcji: Kontynuacja czy zmiana? Polityka zagraniczna zjednoczonych Niemiec; RFN i NRD: dwa państwa, ale ile narodów? oraz Zmiany w spektrum politycznym Niemiec: partie, politycy, grupy społeczne.

Jedną z ostatnich inicjatyw podjętych podczas I Zjazdu Niemcoznawców było spotkanie w ramach Forum Dyskusyjnego Młodych Badaczy. Głównym elementem zebrania była prezentacja prac doktorskich przybyłych uczestników, dyskusja na ich temat oraz podzielenie się spostrzeżeniami, mającymi pomóc doktorantom w dalszej realizacji ich prac. Poruszone zostały także kwestie dotyczące bilansu stosunków polsko-niemieckich na przestrzeni ostatnich 20 lat oraz sytuacji landów wschodnich od momentu zjednoczenia Niemiec. W tym samym czasie odbyło się Forum Fundacji i Instytucji, zajmujących się popularyzacją wiedzy o Niemczech i stosunkach polsko-niemieckich oraz organizujących i finansujących realizację projektów niemcoznawczych.

Na zakończenie Zjazdu odbyła się dyskusja podsumowująca: Niemcoznawstwo w Polsce - bilans i nowe kierunki badań. Paneliści dokonali podsumowania opinii dotyczących idei konferencji oraz zaprezentowali swoje motywacje w zakresie uczestnictwa w tym przedsięwzięciu. Podkreślono wagę badań nad Niemcami, zwłaszcza w kontekście 20-lecia upadku muru berlińskiego i zjednoczenia, jak również w związku z potrzebą nowego spojrzenia na Niemcy i ich miejsce na arenie międzynarodowej.

Wszyscy występujący podkreślali konieczność rozwijania badań niemcoznawczych, traktowanych szeroko i interdyscyplinarnie. Istnieje równolegle - jak zaznaczono - potrzeba kształcenia studentów w zakresie niemcoznawstwa. Kategoria "German studies" jest bowiem rozpoznawalna w świecie. Doktoranci, występujący jako reprezentanci młodego pokolenia badaczy zauważyli potrzeby: dalszego rozwoju badań niemcoznawczych, wzmacniania możliwości łączenia różnych kierunków studiów, zdobywania dodatkowych źródeł finansowania wyjazdów na studia i kwerendy naukowe do Niemiec oraz poszukiwania nowych obszarów badawczych.

Obrady Zjazdu podsumował prof. Krzysztof Ruchniewicz - Dyrektor Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy&prim;ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego. Podkreślił on z zadowoleniem, iż Zjazd jest dużym sukcesem organizacyjnym uczelni. Planowana liczba uczestników z początkowej liczby 100 osób zwiększyła się do ponad 200. Prof. Ruchniewicz zauważył, że zwłaszcza w latach 2005-2007, głos naukowców zajmujących się badaniami niemcoznawczymi nie był słyszalny, i że to dziennikarze przejęli zadanie kształtowania opinii publicznej. Należy tu wyrażać własne zadnie, ponieważ dialog w stosunkach polsko-niemieckich jest rzeczą ważną.

W imieniu uczestników zjazdu zabrał głos prof. Hubert Orłowski z Poznania, który podziękował prof. Ruchniewiczowi i organizatorom Zjazdu za gościnność i ciepłe przyjęcie. Prof. Sakson zaprosił z kolei wszystkich Niemcoznawców na kolejny, II Zjazd do Poznania w 2012 roku. Na zakończenie Zjazdu prof. Ruchniewicz podziękował za wsparcie finansowe i merytoryczne oraz wszelką pomoc organizacyjną JM Rektorowi Uniwersytetu Wrocławskiego, władzom DAAD, Radzie Programowej Zjazdu, współpracownikom i doktorantom z WBZ oraz studentom, którzy sprawnie przygotowali ten Zjazd.

Mariusz Kozerski