Sprawozdanie z pobytu naukowo-badawczego w Hamburgu (RFN) - mgr Patrycja Sokołowska
Słuchacze studiów doktoranckich oraz studenci studiów stacjonarnych na kierunku stosunki międzynarodowe dość często starają się wyjechać za granicę w celu przeprowadzenia badań lub też dla realizacji określonego projektu naukowego. Nie zawsze jednak mają taką możliwość. Jednocześnie uzyskane stypendia i staże niejednokrotnie nie pokrywają się z naukowym oczekiwaniami stypendystów lub też obejmują swoim zakresem zbyt rozległy obszar wiedzy, uniemożliwiając tym samym danej osobie wyspecjalizowanie się w określonej tematyce.
Wręczanie nominacji oficerskich przez Ministra Obrony RFN. Uniwersytet Bundeswehry
Uniwersytet Bundeswehry w Hamburgu
Moja "przygoda naukowa" w RFN rozpoczęła się w marcu 2005 r. od pobytu na Uniwersytecie Bundeswehry im. Helmuta - Schmidta w Hamburgu. Otrzymałam wówczas stypendium Manfreda Wörnera na realizację projektu dotyczącego udziału Bundeswehry w operacjach pokojowych poza obszarem NATO. Stypendium to jest przyznawane raz lub dwa razy do roku przez Ministra Obrony Niemiec na okres od 1 do 6 miesięcy. Ostatecznie na mocy decyzji Ministra Obrony RFN - Petera Strucka, otrzymałam stypendium na czas 6 miesięcy, a po upływie tego okresu udało mi się przedłużyć je o kolejny miesiąc.
Minister Obrony-Peter Struck
Pobyt na Uniwersytecie Bundeswehry daje osobom zainteresowanym polityką międzynarodową oraz problematyką bezpieczeństwa Niemiec i współczesnego świata bardzo dużo możliwości rozwoju oraz poszerzenia swojego zakresu wiedzy. Każda osoba immatrykulowana na tej uczelni ma dostęp nie tylko do wszystkich bibliotek i publikacji Bundeswehry, ale także do komputerowej bazy danych, zawierającej najnowsze książki i artykuły dotyczące problematyki szeroko rozumianego bezpieczeństwa. Jednocześnie każdy stypendysta i student ma prawo do udziału w konferencjach międzynarodowych oraz do uczestniczenia w wykładach goszczących na Uniwersytecie niemieckich polityków i naukowców. Uniwersytet umożliwia i ułatwia indywidualne spotkania słuchaczy z politykami i naukowcami - tak pod względem finansowym, organizacyjnym, jak i merytorycznym - dając tym samym możliwość przeprowadzenia wywiadów i dodatkowych badań naukowych. Dla przykładu w czasie swojego stypendium skorzystałam m.in. z możliwości uczestniczenia w seminarium pt. "Quo vadis: Europa - Ameryka? Stosunki trans-atlantyckie w polityce, bezpieczeństwie i gospodarce", które odbyło się w Otzenhausen w dniach 15-17.04.2005 r. Wzięłam także udział w wykładzie Ministra Obrony Niemiec - Petera Strucka, który był połączony z uroczystością wręczenia przez ministra nominacji na wyższe stopnie oficerskie słuchaczom uniwersytetu. Dzięki pomocy ze strony władz uczelni bez przeszkód mogłam skorzystać z archiwum biblioteki Ministerstwa Obrony RFN oraz archiwów niemieckich partii parlamentarnych. W konsekwencji przeprowadziłam badania w archiwach SPD w Bonn, CDU w Sankt Augustin oraz Partii Zielonych i PDS w Berlinie.
Zakres mojej wiedzy zdobyty na Uniwersytecie Bundeswehry w Hamburgu został także poszerzony o doświadczenia z zakresu codziennego funkcjonowania w zamkniętej grupie społecznej. Przez 7 miesięcy mieszkałam w domu akademickim przeznaczonym dla oficerów armii niemieckiej. Dla mnie jako osoby cywilnej, jedynej nie umundurowanej kobiety znajdującej się w tym obiekcie, oraz jako obcokrajowca, funkcjonowanie w bezpośredniej styczności z dość specyficzną grupą zawodową jaką są żołnierze zawodowi, było zupełną nowością i ogromnym doświadczeniem.
Studenci uniwersytetu Bundeswehry przed akademikiem
Dzięki zabiegom i życzliwości władz uczelni, w której przebywałam na stypendium, miałam również okazję zainicjować i osobiście się zaangażować w proces nawiązania współpracy pomiędzy Instytutem Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego i Uniwersytetem Bundeswehry w Hamburgu, czego ostatecznym efektem jest umowa typu Sokrates/Erasmus podpisana przez obie instytucje. Zgodnie z jej treścią corocznie 2 studentów ISM UWr. i 2 przedstawicieli Uniwersytetu Bundeswehry może czynnie uczestniczyć w wymianie akademickiej między obu uczelniami. Umowa ta dotyczy również nauczycieli akademickich.
Strona internetowa:
www.hsu-hh.de
Instytut Badań nad Pokojem i Polityką Bezpieczeństwa - Uniwersytet w Hamburgu
Podczas pobytu na Uniwersytecie Bundeswehry, mój opiekun naukowy i znany niemiecki politolog - profesor August Pradetto, zwrócił moją uwagę na możliwość podjęcia nauki na rocznych studiach podyplomowych, w zakresie badań nad pokojem i bezpieczeństwem. Po złożeniu papierów oraz zdaniu egzaminów pisemnych i ustnych znalazłam się wśród 20 osób przyjętych na studia podyplomowe w Instytucie Badań nad Pokojem i Polityką Bezpieczeństwa w Hamburgu (Institut für Friedensforschung und Sicherheitspolitik in Hamburg, IFSH). Wśród zakwalifikowanych osób było 11 Niemców oraz 9 osób z takich krajów jak: Gruzja, Serbia (Kosowo), Chiny, Bułgaria, Rumunia, Tadżykistan i Izrael. Studia w IFSH oraz związany z tym roczny pobyt w Niemczech były w całości finansowany przez niemiecką Fundację Badań nad Pokojem.
Instytutu Badań nad Pokojem i Polityką Bezpieczeństwa to instytut naukowo - badawczy znajdujący się przy cywilnym Uniwersytecie w Hamburgu. Powstał on w 1971 roku a jego dyrektorami kolejno byli tak wybitni politycy i naukowcy, jak: Wolf Graf Baudission, Egohn Bahr oraz Dieter Lutz. Obecnie funkcje ta sprawuje prof. Michael Brzoska. Praca instytutu koncentruje się na postulacie wzmacniania "pokojowego wymiaru" polityki bezpieczeństwa.
Studia podyplomowe, które odbyłam w IFSH trwały od 10 października 2005 r. do 31 sierpnia 2006 r. Był to czas bardzo intensywnej pracy i nauki. Zajęcia odbywały się w języku niemieckim i angielskim w trybie dziennym od rana do późnych godzin wieczornych. Tematyka zajęć była bardzo szeroka i dotyczyła bezpieczeństwa europejskiego, bezpieczeństwa międzynarodowego, problematyki prewencyjnego zapobiegania konfliktom, ochrony praw człowieka, etycznego wymiaru walki z międzynarodowym terroryzmem oraz współczesnej sytuacji politycznej i gospodarczej w rejonach o wysokim poziomie zagrożenia konfliktami, np. na Bałkanach.
Warunkiem przejścia na kolejny semestr było zdanie egzaminów z 3 przedmiotów. Po zakończeniu sesji zimowej, w trakcie kolejnego semestru, każdy ze studiujących musiał wybrać jedną niemiecką instytucję naukowo - badawczą, w której miał odbyć staż naukowy, a następnie po jego zakończeniu napisać pracę podyplomową. Tego typu zalecenia pozwoliły mi na odbycie stażu w Akademii Dowodzenia Bundeswehry w Hamburgu (Führungsakademie der Bundeswehr).
Baza powietrzna NATO w Geilenkirchen
Samolot typu AWACS na lotnisku w Geilenkirchen
na rzecz pokoju w Europie Południowo - Wschodniej". Szczególnie interesujące było międzynarodowe seminarium w Brukseli poświęconej problematyce bezpieczeństwa Niemiec w XXI wieku. Podczas tego spotkania słuchacze nie tylko mogli poznać europejskie i niemieckie instytucje zajmujące się bezpośrednio kwestiami bezpieczeństwem, ale też odwiedzić Kwaterę Główną NATO w Brukseli oraz zwiedzić samoloty typu AWACS stacjonujące w bazie powietrznej NATO w Geilenkirchen. Kolejnym punktem programu był pobyt w kwaterze Połączonych Sił NATO Europy Północnej w Brunssum, gdzie m.in. przygotowywana jest operacja NATO w Afganistanie.
Strona internetowa:
www.ifsh.de
Akademia Dowodzenia Bundeswehry w Hamburgu - Fuehrungsakademie der Bundeswehr
Akademia Dowodzenia Bundeswehry powstała w 1957 r. i jest główną szkołą kształcącą wyższą kadrę dowódczą wojsk niemieckich wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Akademia ta zajmuje się przede wszystkim kształceniem przyszłych oficerów sztabowych. Naukę w akademii pobiera także ok. 100 żołnierzy z 50 krajów świata.
Mój staż i praktyka w tej instytucji trwały 6 miesięcy. W ramach swoich obowiązków zajmowałam się merytorycznym przygotowaniem seminariów i konferencji, dotyczących stosunków transatlantyckich, udziału Bundeswehry w operacjach pokojowych i stricte bojowych oraz problemu prewencyjnego zapobiegania konfliktom w Afryce. Do moich zadań należało również przygotowanie i opracowanie literatury do zajęć prowadzonych w ramach akademii, uczestnictwo w seminariach międzynarodowych i tzw. wykładach gościnnych.
Strona internetowa:
www.fuakbw.de
Dzięki nauce podjętej w ramach studiów podyplomowych w IFSH, ukończyłam wraz z koleżanką z Warszawy - jako pierwsze osoby z Polski - jeden z najważniejszych w RFN instytutów, zajmujących się problematyką europejskiego i światowego bezpieczeństwa. uzyskując jednocześnie dyplom Master of Peace and Security Studies. Doświadczenie, które zdobyłam podczas stażu w Führungsakademie, pobytu naukowego na Uniwersytecie Bundeswehry oraz nauki w IFSH, pozwoliły mi na szersze ukierunkowanie moich zainteresowań naukowych, jak również podniesienie ogólnej wiedzy merytorycznej w zakresie problematyki bezpieczeństwa międzynarodowego i badań nad pokojem.
Moje osiągnięcia naukowe nigdy nie stałby się realne, gdyby nie życzliwe wsparcie Dyrektora Instytutu Studiów Międzynarodowych - Pana Prof. dr hab. M. Wolańskiego oraz mojego promotora naukowego Pana Prof. dr hab. R. Gellesa. Za tą ogromną pomoc chciałabym niniejszym serdecznie podziękować.
Tekst i zdjęcia: Patrycja Sokołowska, Email: patsok@wp.pl